Arabia Saudyjska

Hassan

Arabia Saudyjska (arab. السعودية As-Su'udijja), Królestwo Arabii Saudyjskiej (arab. المملكة العربيّة السّعوديّة Al-Mamlaka al-Arabijja as-Su'udijja) państwo położone w zachodniej Azji, na Półwyspie Arabskim. Graniczy z Irakiem, Jordanią, Kuwejtem, Omanem, Katarem, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Jemenem. Stolica znajduje się w Rijadzie. Arabia Saudyjska jest jednym z państw założycielskich Ligi Państw Arabskich.

Informacje ogólne
Położenie geograficzne: 25°00'N, 45°00'E
Większe miasta (IX 2004): Rijad (4 087 tys.), Dżudda (2 801 tys.), Mekka (1 294 tys.), Medyna (918,9 tys.) i Dammam (744,3 tys.)
Długość granic lądowych: 4415 km
Jemen Jemen 1458 km
Irak Irak 814 km
Jordania Jordania 728 km
Oman Oman 676 km
Zjednoczone Emiraty Arabskie Zjednoczone Emiraty Arabskie 457 km
Kuwejt Kuwejt 222 km
Katar Katar 60 km
Długość wybrzeża: 2640 km
Najwyższy punkt (prawdopodobnie): Dżabal as-Sauda 3133 m n.p.m.
Najniższy punkt: Zatoka Perska 0 m n.p.m.
Waluta: 1 rial saudyjski = 20 kirszów = 100 halali
Polityka: monarchia dziedziczna, rząd powoływany przez króla, Zgromadzenie Doradcze nominowane przez władze, istnieją plany częściowo wolnych wyborów do samorządu terytorialnego i parlamentu; duża rola rodziny królewskiej
Religie: islam sunnicki w wersji wahhabickiej; obowiązuje szariat.
Mniejszości narodowe: Jemenici 9,6%; Arabowie z innych krajów 3,4%; znaczna ilość pracowników z różnych krajów.
Święto narodowe: Dzień Unifikacji Królestwa, 23 września (1932)
Czas: Arabia Saudyjska nie przyjęła konwencji i nie wyznaczyła czasu urzędowego - na całym terytorium kraju obowiązuje czas słoneczny. Czas strefowy (UTC +3) jest w użyciu wyłącznie w celu ułatwień na arenie międzynarodowej[1][2][3].

Zobacz też: stosunki polsko-saudyjskie.

Historia
Arabia Saudyjska sięga korzeniami do pierwszych cywilizacji Półwyspu Arabskiego. Było to ważne centrum handlu, oraz miejsce pielgrzymek wielu muzułmanów z całego świata. Na obszarach dzisiejszej Arabii Saudyjskiej powstała ta monoteistyczna religia, gdy w 622 Mahomet przeszedł z Mekki do Medyny.

Na początku XVIII wieku powstał i rozprzestrzenił się na Półwyspie Arabskim fundamentalistyczny ruch muzułmański wahhabitów. W efekcie nastąpiło zjednoczenie plemion arabskich i utworzenie państwa wahhabitów, którego władcą został Nadżdu-Muhammad ibn Saud, założyciel panującej do dziś dynastii saudyjskiej. Pod koniec XIX wieku (ok. 1887) państwo wahhabitów przestało istnieć wskutek walk wewnętrznych oraz interwencji Imperium Osmańskiego. Nadżd został zajęty przez panujących w Dżabal Szammar emirów z dynastii Raszydytów, Saudowie zaś udali się na wygnanie do Kuwejtu.

Popularność i sukces władców z tego rodu wzbudziła podejrzenia Imperium Ottomańskiego, która wówczas dominowała w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. W 1818, Ottomanie wysłali wojsko wyposażone w nowoczesną, jak na tamte czasy, artylerię, do zachodnich terenów kraju. Ottomańska armia oblegała Diraiję, w tamtym czasie jednym z największych miast na Półwyspie. Armia wroga całkowicie zniszczyła miasto, wymordowała ludność, a nawet wyrywało z korzeniami palmy daktylowe. Po tym wydarzeniu, w 1824, władca saudyjski Turki bin Abdullah al-Saud założył nową Arabię, nieco na południe kraju, a stolicą ustanowił Rijad. Podczas 11 lat panowania, władcy udało się odzyskać zdecydowaną większość straconych ziem. W 1865 Ottomanie znowu zaatakowali, tym razem z zamiarem podbicia całego Półwyspu. Zajęli sporą część państwa, a z pomocą rodu Al-Raszidów z Hail, zdobyli całą Arabię. w 1891, w obliczu klęski, król kraju poddał się, i wraz z rodziną schronił się u plemion beduińskich. Stamtąd wyruszyli do Kuwejtu, gdzie przebywali na emigracji[4].

Odrodzenie Saudów zapewnił Abdul Aziz Bin Abdul Rahman Al-Saud, zwany Ibn Saud, który w 1902 powrócił do Ar-Rijadu, a do 1906 objął kontrolę nad rejonem Nadżdu. W 1913 zdobył Al-Hasę. Mimo starań i nacisków Wielkiej Brytanii oraz Turcji podczas I wojny światowej Nadżd zachował neutralność. Po wojnie kontynuował podboje zajmując w 1921 Dżabal Szammar (przybrał wówczas tytuł sułtana Nadżdu i Krajów Zależnych), 1924 Mekkę, 1925 Medynę, a w 1926 objął protektorat nad Asirem. Dzięki brytyjskiemu wsparciu zajął również Al-Hidżaz. W latach 1929-1930 stłumił bunty plemienne, po czym ostatecznie rozwiązał bractwa wahhabitów, przyłączył Asir, a w 1932 ogłosił utworzenie Królestwa Arabii Saudyjskiej. Od 1930 datuje się rozpoczęcie wydobycia ropy naftowej na jej terenie. 11 lutego 1945 roku doszło do spotkania Franklina Delano Roosevelta z królem saudyjskim Abd al-Azizem, w trakcie którego prezydent USA obiecał 10 milionów dolarów pożyczki dla Saudyjczyków. Prowadzone w tym też czasie badania geologiczne wykazały że Arabia Saudyjska dysponuje zasobami ropy naftowej, które mogą mieć strategiczne znaczenie dla gospodarki amerykańskiej[5]. W roku 1960 Arabia wraz z kilkoma innymi państwami- eksporterami ropy naftowej założyła Organizację Państw Eksporterów Ropy Naftowej, której celem było kontrolowanie cen tego surowca[6]. W trakcie wojny Jom Kippur monarchia Saudyjska aktywnie popierała koalicję arabską, a w odwecie za amerykańską pomoc dla Izraela nałożyła na ten kraj embargo na handel ropą naftową[7]. Działania te wywołały kryzys naftowy w państwach zachodnich. Dopiero po podpisaniu porozumienia pokojowego kraje arabskie wycofały się z embarga. Od stycznia tego roku w Arabii Saudyjskiej trwają protesty.

Geografia
Królestwo Arabii Saudyjskiej obejmuje prawie 80% powierzchni Półwyspu Arabskiego, co odpowiada w przybliżeniu 23% powierzchni całkowitej Stanów Zjednoczonych. Królestwo znajduje się w południowo-zachodniej części kontynentu azjatyckiego. Wschodnia część kraju to płaskowyż zaczynający się na północy pustynią Wielki Nefud i ciągnący się w wzdłuż Zatoki Perskiej, aż do największej na świecie pustyni piaszczystej Rub Al-Chali (Pusta Ćwiartka) na południu. Na zachodzie tego płaskowyżu znajduje się Nadżd, serce Półwyspu Arabskiego, znane z urwisk oraz pustyń żwirowych i piaskowych. Stolica Rijad położona jest właśnie w Nadżdzie. W zachodniej części kraju, równolegle do Morza Czerwonego, biegnie łańcuch górski. W regionie Hidżaz, usytuowanym nad Morzem Czerwonym, znajdują się święte miasta islamu Mekka i Medyna, miasto portowe Dżudda i letnia stolica kraju Taif.

Edukacja
W 1932 r. kiedy powstało Królestwo Arabii Saudyjskiej edukacja nie była ogólnie dostępna i ograniczała się do indywidualnego nauczania w religijnych szkołach prowadzonych przy meczetach na terenach miejskich. W szkołach tych uczono islamu i podstawowych umiejętności pisania i czytania. Przed końcem XX wieku, Arabia Saudyjska dysponuje ogólnokrajowym systemem edukacji, który zapewnia bezpłatną naukę, od przedszkola do uniwersytetu, dla wszystkich obywateli. Podczas gdy nauka islamu pozostaje niezmiennie bardzo istotna, nowoczesny saudyjski system edukacji zapewnia wysokiej klasy kształcenie w zakresie nowoczesnych i tradycyjnych dziedzin sztuki i nauki. Duże zróżnicowanie kierunków kształcenia jest odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na wysoce wykwalifikowaną i wykształconą kadrę specjalistów, niezbędną do budowy i szybkiego rozwoju państwa.

Dzisiaj, w skład ogólnokrajowego systemu edukacji Arabii Saudyjskiej wchodzi: 7 uniwersytetów, ponad 24 000 szkół, a także duża liczba college`ów oraz innych instytucji edukacyjnych. System zapewnia wszystkim obywatelom bezpłatną edukację, książki i opiekę zdrowotną. Wydatki na edukacje stanowią około 25 procent rocznego budżetu.

Pomimo szybkiego rozwoju kraju, wielu ludzi nie posiada wykształcenia. Dotyczy to głównie kobiet, które ze względu na patriarchalny charakter życia rodzinnego, nie mają dostępu do nauki. Tylko minimalny procent kobiet posiada jakieś wykształcenie. Mniej niż 1% kobiet ma wyższe wykształcenie. Te, którym udało się osiągnąć karierę, pozostają w cieniu opinii publicznej. Duży nacisk w nauce kładzie się na poznawanie islamu.