Jemen

Hassan

Jemen (اليمن Al-Jaman; Republika Jemeńska, الجمهوريّة اليمنية Al-Dżumhurijja al-Jamanijja) azjatyckie państwo położone na Półwyspie Arabskim nad Morzem Arabskim, Zatoką Adeńską i Morzem Czerwonym, pomiędzy Omanem i Arabią Saudyjską. Stolicą i jednocześnie największym miastem Jemenu jest Sana[2]. Największe miasta: Sana, Aden, Ta'izz, Al-Hudajda i Al-Mukalla.

Ustrój polityczny
Podstawy ustroju politycznego Jemenu zostały określone w konstytucji z 16 maja 1991 r. z poprawkami wprowadzonymi w latach 1994 i 2001. Jemen jest republiką na czele której stoi prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na 7-letnią kadencję (od 2001 r.). Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament. Licząca 301 członków Izba Reprezentantów wybierana jest w wolnych wyborach co 6 lat. Senat druga izba parlamentu składająca się ze 111 osób jest mianowana przez prezydenta (od 2001 r.). Władzę wykonawczą sprawuje rząd pod przewodnictwem premiera.

Geografia
Jemen leży na południowej krawędzi Płaskowyżu Arabskiego. W rzeźbie kraju dominują góry i wyżyny. W jego zachodniej części, równolegle do wybrzeża Morza Czerwonego ciągną się pasma gór krawędziowych As-Sirat z najwyższym szczytem Jemenu Dżabal an-Nabi Szuajb (3760 m n.p.m.) Od morza oddziela je nizina Tihama. Południowa część kraju jest górzysta z najwyższym szczytem Adaran (2513 m n.p.m.). We wschodniej części Jemenu dominują wyżyny i płaskowyże poprzecinane dolinami rzek okresowych. Północ kraju zajmuje pustynia Ar-Rab al-Chali. Jemen jest państwem dwóch kontynentów, ponieważ należy do niego także afrykański archipelag Sokotra.
Jemen leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego. Wielkość opadów waha się od 80-130 mm na nizinach nadbrzeżnych do 800 mm rocznie w najwyższych pasmach górskich. Niektóre regiony na północy i północnym wschodzie kraju (pustynia Ar-Rab al-Chali) pozbawione są opadów przez 510 lat. Średnie temperatury w styczniu wynoszą od 25 °C na nizinach nadbrzeżnych do 13 °C w górach. Średnie temperatury lipca wahają się od 32 °C na nizinach do 20 °C w górach.
Z powodu niesprzyjających warunków klimatycznych w Jemenie występują wyłącznie rzeki okresowe. Dominują ubogie gleby pustynne, jedynie w dolinach rzek okresowych zdarzają się żyźniejsze gleby aluwialne, a na obszarach wyżynnych czerwone buroziemy.
Na nizinach dominuje pustynna i półpustynna roślinność krzewiasta z gajami daktylowymi w miejscach o większej wilgotności. W środkowej części kraju spotkać można rzadkie sawanny i kolczaste zarośla. W górach występują lasy akacjowe w najwyższych partiach zastąpione przez karłowate oliwki i drzewiaste jałowce.
Wśród zwierząt żyjących na terytorium Jemenu występuje wiele gatunków pochodzących z terenu Afryki m.in.: pawian płaszczowy, koziorożec nubijski, gazele, oryks arabski. Żyją tam również: hiena pręgowana, karakal, szakal złocisty, waran szary i żmija rogata.

Historia
Na terenie dzisiejszego Jemenu istniały w starożytności państwa minejskie (XII-VII wiek p.n.e.) oraz Królestwo Saby (X/IX-II wiek p.n.e.). W II wieku p.n.e. północnym Jemenem zaczęli władać Himjaryci a w 525 n.e. zdobyli te terytoria Abisyńczycy. W 575 n.e. tereny te zostały przyłączone do Persji. Południowy Jemen został opanowany w I wieku p.n.e. przez Rzymian, a w IV wieku n.e. wszedł w skład imperium perskiego. W VII wieku całe terytorium Jemenu zostało opanowane przez Arabów. Od XVI wieku Jemen wchodził w skład imperium osmańskiego. Północny Jemen uzyskał niepodległość od Turcji w 1918 (od 1962 Jemeńska Republika Arabska ze stolicą w Sanie). Jemen Południowy w okresie 1839-1967 był brytyjską kolonią i protektoratem z głównym ośrodkiem w Adenie. Ta część Jemenu uzyskała niepodległość dopiero w 1967 przyjmując od 1970 nazwę Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu. Jemen Południowy znalazł się w strefie wpływów ZSRR. W latach 1972 i 1979 miały miejsce dwa krótkotrwałe konflikty zbrojne pomiędzy obydwoma państwami. Jednak do zjednoczenia Jemenu doszło dopiero w 1990. Pierwsze demokratyczne wybory miały miejsce w 1993. Rok później doszło do próby secesji dawnego Jemenu Południowego i wybuchu krótkiej wojny domowej (maj-lipiec 1994), która zakończyła się zwycięstwem wojsk rządowych. W wyborach prezydenckich 20 września 2006, dotychczasowy prezydent Ali Abdullah Salih został wybrany z poparciem 77,2% na kolejną siedmioletnią kadencję. W styczniu 2011 roku doszło do protestów w tym kraju.