Palestyna

Hassan

Palestyna (łac. Syria Palćstina; hebr. פלשתינה lub פַּלֶסְטִינָה, Palestina; arab. فلسطين , Filasţiinu) kraina w Azji, we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego.

Nazwą Palestyna obejmowano obszar o różnie określanych granicach. Współcześnie nazwa Palestyna odnoszona jest najczęściej do obszaru terytorium mandatowego Wielkiej Brytanii z lat 1920-1947, obecnie terytorium państwa Izrael i obszarów przez niego okupowanych czyli Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu (tworzące razem Autonomię Palestyńską). Terytorium to nie pokrywa się z obszarem Palestyny historycznej, obejmującym północną i środkową część obecnego państwa Izrael oraz zachodnią część Jordanii.

Historia

Projekt podziału Palestyny z 1947, na żółto zaznaczone terytoria arabskie, na pomarańczowo żydowskie

W starożytności obecna Palestyna nosiła nazwę Kanaan. Kanaan został zasiedlony w paleolicie. W mezolicie istniały na tym terenie osiedla kultury natufskiej. Od neolitu rozwijały się, tak jak na całym Bliskim Wschodzie, pierwsze miasta (Jerycho).

Korzystne położenie geopolityczne Kanaanu w miejscu, gdzie prowadzą szlaki handlowe pomiędzy Afryką, Azją i Europą, powodowało, że region ten był podbijany przez wiele ludów, m.in.: Egipcjan, Hetytów, Hebrajczyków, Filistynów, Asyryjczyków, Arabów, Turków osmańskich, Brytyjczyków i Żydów.

Około 2500 p.n.e. zasiedlona została przez Kananejczyków. Około XIII wieku p.n.e. zaczęły ją przemierzać wędrowne plemiona Hebrajczyków. W XII wieku p.n.e. na jej wybrzeżu osiedlili się Filistyni. Pod koniec XI wieku p.n.e. powstało na jej terytorium królestwo żydowskie, które wkrótce uległo rozbiciu na królestwa: Izrael i Judę. Około 587 p.n.e. Palestyna została podbita przez Babilonię. Od 538 p.n.e. weszła w skład imperium perskiego. W 332 p.n.e. zdobył ją Aleksander Macedoński. Następnie znalazła się pod władzą dynastii Ptolemeuszów, a później dynastii Seleucydów.

Od 63 p.n.e., pod wpływem rzymskim. Judea początkowo otrzymała status państwa sprzymierzonego, lecz od 6 n.e. stała się rzymską prowincją. Powstania żydowskie: pierwsze w latach 6670 oraz drugie w latach 132135 zakończyły się klęską i wypędzeniem Żydów z Palestyny[uwaga 1]. Od 395 Palestyna stała się częścią cesarstwa wschodniorzymskiego. W latach 634 640 została podbita przez Arabów. Między XI a XIII wiekiem w wyniku wypraw krzyżowych istniało założone przez krzyżowców Królestwo Jerozolimskie, które później zdobyli egipscy mamelucy.

W latach 15161918 Palestyna wchodziła w skład imperium osmańskiego, nie stanowiąc jednolitej jednostki administracyjnej. Zdobyta przez siły arabsko-brytyjskie podczas pierwszej wojny światowej stała się w 1922 roku brytyjskim mandatem wraz z Jordanią nazwa 'Palestyna' była stosowana do całego mandatu brytyjskiego. W lipcu 1922 roku mandat został podzielony na dwie części Transjordanię (później nazwaną Jordanią) na razie bez niepodległości/niezależności od mandatu brytyjskiego, którą Transjordania uzyskała dopiero w roku 1946.

W tzw. deklaracji Balfoura zapowiedziano przekazanie części tego terytorium Żydom, którzy od wieków żyli w diasporze. Sprzeciwiała się temu zamieszkująca tu ludność pochodzenia arabskiego, wśród której zaczęły narastać antyżydowskie nastroje. Tragedia holocaustu przyspieszyła starania międzynarodowe o stworzenie państwa żydowskiego, które od końca XIX w. było głównym celem ruchu syjonistycznego. Już od ponad 50 lat do Palestyny zmierzały tysiące osadników żydowskich.

W 1947 r. ONZ przedstawił projekt podziału Palestyny na dwie części: żydowską i arabską. W przeddzień wygaśnięcia mandatu brytyjskiego (1948) sąsiednie państwa arabskie: Egipt, Jordania i Syria zaatakowały powstające państwo Izrael. Podczas wojny sześciodniowej w 1967 Izrael zajął całe terytorium Palestyny i zajęte wtedy terytorium okupuje do dnia dzisiejszego, mimo protestów społeczności międzynarodowej. Na okupowanych terenach wybuchły dwa powstania palestyńskie (tzw. intifady), skierowane przeciwko władzom izraelskim.

Wojska Izraela opuściły strefę Gazy we wrześniu 2005 roku. 20 maja 2011 roku, prezydent USA Barack Obama ogłosił, iż jego zdaniem powołanie państwa palestyńskiego w granicach sprzed 1967 roku doprowadziłoby do pokoju w tym rejonie.